مکانهای مذهبی هموار ه نقش زیادی در گرد هم آیی و تجمعات مربوط به مراسمات مذهبی، فرهنگی، سیاست، علم و .. داشته اند.
معماری اسلامی حدود چند قرن است که با معماری ایرانی مختلط شده است و همواره از یکدیگر الهام گرفته اند. اما آنچه در این مطلب منظور و مقصود ماست این است که یک معماری مکان مذهبی باید دارای چه ویژگی هایی باشد.
باید توجه داشت خلق فضایی به منظور ارائه و انجام فعالیتهای مذهبی و در کنار آن ارائه فعالیتهای خدماتی و فرهنگی تحت عنوان مصلی است. که هم اکنون بزرگترین و عظیم ترین مصلی در ایران و در تهران واقع شده است.
در حقیقت سه عرصه دانش یعنی شکل، معنا، و عملکرد در معماری حاکم است. که پس از تدوین مبانی نظری، اهداف، اصول ومعیارهای طراحی به منظور شکل گیری ایده اولیه طرح حرکتی از کل به جز طی می گردد و پس از شکل گیری ایده اولیه بمنظور تکمیل فرآیند حرکتی از جزء به کل داشته وایده اولیه در پرتو تأثیرات نظامهای برنامه ریزی فیزیکی و سازماندهی فضایی و نیز نظام نمادین، نظام هندسی، نظام زیبائی شناسی و نظام سازه، به طرح نهای ختم می گردد.
بی تردید بناهای مذهبی در طول زمان همواره مورد توجه و احترام ملل و اقوام مختلف بوده است و بدین جهت پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزئین نقوش بکارفته در احداث چنین اماکنی بوده است.
معماری اماکن مذهبی در ایران قبل از اسلام
معماری اماکن مذهبی در ایران قبل از اسلام، هنری ارزشمند است که با شکوه و زیبایی خاص خود، ارتباط معنوی و فرهنگی این سرزمین را بازتاب می‌دهد. این اماکن شامل آتشکده‌ها، انگاره‌ها، زناره‌ها و آیوان‌ها بوده‌اند که هر یک با سبک و معماری خاص خود، بخشی از هویت و تاریخ ایران را نشان می‌دهند.
در آتشکده‌ها، آتش پاکیزه همیشه به عنوان نمادی از پاکی و نور داخلی مورد توجه بوده است و این آتش‌ها به عنوان نقطه ارتباطی با دنیای معنوی و آسمانی در نظر گرفته می‌شدند. انگاره‌ها نیز به عنوان بناهای با عناصر هندسی مختلف معمولاً به عنوان محراب‌ها برای نماز و خدمت به خدایان استفاده می‌شدند.
زناره‌ها به عنوان بناهای مهم در معماری ایران قبل از اسلام مورد توجه بوده‌اند. این ساختمان‌ها به عنوان محل‌های مذهبی و فرهنگی و همچنین محل‌های مسکونی به کار برده می‌شدند. بازتاب نقوش هنری و هنر سنتی ایران در زناره‌ها، از اهمیت فرهنگی و تاریخی این مکان‌ها خبر می‌دهد.
بیشتر بخوانید : بازسازی منزل
آیوان‌ها نیز از اماکن مذهبی و معماری با ارزش در ایران قبل از اسلام به شمار می‌آمدند. این بناها که به عنوان فضاهای نماز و انجام مراسم مذهبی به کار می‌رفتند، به واسطه آرامش و زیبایی طراحی‌شان، بازدیدکنندگان را مجذوب خود می‌کردند.
معماری اماکن مذهبی در ایران قبل از اسلام، نشانگر عمق ارتباط مردم با دین و فرهنگ بوده و هنوز هم به عنوان آثار با ارزش تاریخی و هنری، جاودانه در حافظه مردم به یاد می‌آیند.
این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی نه از باب منافع اقتصادی و مقاصد مادی، بلکه بر مبنای کشش و علاقه ای قلبی براساس گرایش فطری مردم به مکاتب الهی بروز کرده است. چه بسا مردمی که با مشکلات اقتصادی دست به گریبان بوده، اما در سرمایه گذاری بر مظاهر معنوی از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی از هیچگونه تلاشی فروگذار نکرده اند بناهای رفیع و باشکوهی که در طول تاریخ برمعابد، مساجد سربرافراشته اند همواره با یک پشتوانه قلبی و عشق حقیقی همراه بوده است. در تاریخ اسلام مکانهای مذهبی همواره در رأس توجه مردم، به ویژه هنرمندان معتقد به مبانی دینی قرار داشته است.
در دوره هایی که اثری از پیشرفت های علمی در هیچ کجای عالم دیده نمی شود برجسته ترین آثار معماری جهان، از میان مکانهای بزرگ مذهبی اسلام در جای جای سرزمین های اسلام بجای مانده است.
اگرچه به علل گوناگون بویژه هجوم نیروهای متجاوز بیگانه به کشورهای اسلامی بسیاری از این ابنیه مهم و تاریخی دچار تخریب و ویران شده و آثار مهم مکتوب و میراث فرهنگی مسلمین که دستخوش غارت و آتش سوزی در کتابخانه های مهم جهان اسلام شده است، ما را از گنجینه های مهمی محروم کرده است با این حال آنچه برجای مانده، خود دریچه ای است برای شناخت عظمت معماری به کار رفته در بناهای مذهبی بزرگ اسلامی، بویژه آنکه در معماری و کاشیکاری بناها مظاهر معنوی و مفاهیم والای مذهبی چه در انتخاب رنگ و چه در انتخاب شکل وفرم بسیار ماهرانه تلفیق شده اند، و فضای به وجود آورنده که انسان شیفته معنویت را بسوی خود می کشاند.
بناهای مذهبی ایران قبل از اسلام
بناهای مذهبی ایران قبل از اسلام، مجموعه‌ای از آثار باشکوه و زیبا هستند که نمایانگر اعتقادات و فرهنگ گسترده مردم این سرزمین بوده‌اند. این بناها شامل آتشکده‌ها، انگاره‌ها، زناره‌ها و آیوان‌ها بوده‌اند که از هنر معماری زیبا و دقیقی برخوردار هستند.
آتشکده‌ها به عنوان بناهای مذهبی مهم در ایران باستان، محل‌هایی بودند که آتش پاکیزه و مقدس به وسیله پاپیزان و پیروان دین زنده نگهداشته می‌شد. این آتش‌ها به عنوان نمادی از نور داخلی و ارتباط معنوی با آسمان مورد توجه بوده‌اند.
انگاره‌ها نیز به عنوان بناهای مذهبی و تاریخی ارزشمند، در ایران قبل از اسلام شناخته می‌شدند. این بناها با طراحی‌های هندسی و زیبایی به عنوان محل‌های مذهبی و انجام مراسم دینی و معنوی استفاده می‌شدند.
بیشتر بخوانید : دکوراسیون منزل
زناره‌ها، بناهای دیگری بودند که نقش مهمی در معماری اماکن مذهبی داشتند. این ساختمان‌ها با نقوش هنری و نمادهای مذهبی ایران قدیم، محل‌هایی بودند که جلوه‌ای مذهبی و فرهنگی داشتند و در انجام مراسم‌های مذهبی نقش داشتند.
آیوان‌ها به عنوان فضاهای معنوی و نمازگاه‌ها نیز از بناهای مذهبی معتبر در ایران قدیم محسوب می‌شدند. این فضاها با طراحی‌های معماری دقیق و زیبا، حس آرامش و ارتباط معنوی را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کردند.
بناهای مذهبی ایران قبل از اسلام، علاوه بر اهمیت تاریخی و هنری خود، نمادی از اعتقادات و هویت ایرانیان بوده‌اند. این بناها همچنان یادآوری زیبایی‌ها و معانی فرهنگی این دوره تاریخی هستند.
مصالح مورد استفاده در نمای مذهبی
در مصایل مذهبی، از مواد و مصالحی استفاده می‌شود که جزئی از زیبایی و ارزش این نماها محسوب می‌شوند. از جمله مصالح معمول در نمای مذهبی می‌توان به سنگ، برنج، سرامیک، طلاکوب و شیشه اشاره کرد.
استفاده از سنگ‌های ارزشمند و انواع مختلف آنها، از جمله مصالح مورد استفاده در نمای مذهبی است. سنگ‌های مرمر، تراورتن، گرانیت و مرمریت به عنوان سنگ‌های زینتی و تزئینی به کار می‌روند و به نماهای مذهبی جلوه‌یی مجلل و شکوهمند می‌بخشند.
برنج نیز به عنوان یکی از مصالح اصلی در نمای مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از برنج‌های براق و مجلل در بخش‌های مختلف نماها استفاده می‌شود تا جلوه‌ای گران‌قیمت و هنری به این اماکن ببخشد.
سرامیک نیز به عنوان ماده‌ای مناسب برای نماهای مذهبی شناخته می‌شود. تزئینات سرامیکی در ابعاد مختلف و با نقوش هنری خاص، جلوه‌ای زیبا و رنگارنگ به نماهای مذهبی می‌بخشند.
طلاکوب و استفاده از طلا در اندازه‌ها و نقش‌های مختلف نیز جزء مصالح مورد استفاده در نمای مذهبی به شمار می‌آید. این مصالح، به دلیل زیبایی و بازتاب نور، جلوه‌ای چشم‌نواز به نماهای مذهبی می‌بخشند.
همچنین، استفاده از شیشه در طراحی نمای مذهبی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. شیشه‌های مجوف و مقاوم به طور معمول در طراحی پنجره‌ها و قسمت‌های انتقال نور به کار می‌روند و جلوه‌یی خاص به نماهای مذهبی می‌بخشند. این مصالح با همکاری هنرمندان و معماران، نماهای مذهبی را به یک آثار هنری بی‌نظیر تبدیل می‌کنند.